از «جزیره ماهی» تا «شلمچه»؛ دو روایت مستند از یک عملیات
تاریخ انتشار: ۷ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۷۱۴۸۵۲
روزنامه ایران: عملیات کربلای4، عملیاتی که می‌توانست در صورت تحقق اهدافش، پایان‌بخش جنگ باشد و علاوه بر پیشروی‌های بزرگ در جغرافیای جنگ، دست ایران را برای قانع کردن نهادهای بین‌المللی به متجاوز شناختن عراق و پیامدهای اقتصادی و سیاسی بعد آن باز کند، پس از شکستی سنگین به یکی از تجربه‌های تلخ و بحث‌برانگیز کشور در جبهه‌های نبرد علیه دشمن بعثی بدل شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
سال 95 محمدعلی فارسی، مستندی با نام «شلمچه» را با استفاده از آرشیو مصاحبه‌های روایت فتح در سال 74 آماده کرد و در جشنواره مستند حقیقت همان سال به نمایش درآورد. روایت دوم در سال 99 وجوه نسبتاً متفاوت و کمتر شنیده‌شده‌ای را با محور قرار دادن عملکرد لشکر امام حسین(ع) در این عملیات به نمایش درآورد. رضا اعظمیان، مستندش با نام «جزیره ماهی» را در جشنواره حقیقت همان سال به نمایش گذاشت و موفق به کسب لوح تقدیر بهترین پژوهش شد اما مستندش در اکران عمومی، مدتی مسکوت ماند تا همین روزها در سالگرد عملیات کربلای 4 که بالاخره در پلتفرم «هاشور» برای علاقه‌مندان مستند به اکران گذاشته شده است.
هر اندازه که مستند «شلمچه» تلاش می‌کند روایتی از بالا و از زاویه دیدی جامع نسبت به ابعاد مختلف سیاسی و نظامی عملیات داشته باشد، مستند «جزیره ماهی» با عبور از کلیات و زوم کردن روی یکی از لشکرهای پیشروی عمل‌کننده، سعی دارد تصویری شفاف‌تر از جرئیات دو روز عملیات آبی‌خاکی در حاشیه اروندرود و دو جزیره ام‌الرصاص و بلجانیه ارائه دهد تا از این طریق، نقش نیروهای عمل‌کننده در علت عدم موفقیت عملیات، مشخص‌تر و روشن‌تر شود. رضا اعظمیان که خودش هم از رزمندگان شرکت‌کننده در همین عملیات است، طی گفت‌وگو با فرماندهان و نیروهای لشکر اصفهان، مسیر پیشروی آنان از نقطه رهایی در فاصله مابین نهر کارون و نهر عرائض تا رسیدن به بخشی از مناطق هدف در غرب ام الرصاص و حاشیه شرقی بلجانیه را دنبال می‌کند تا مخاطب بتواند تک‌تک وقایع، موانع، واکنش‌ها و گفت‌وگوهای پشت بی‌سیم را بی‌واسطه بشنود و عملکرد این لشکر را به قضاوت بنشیند.
قهرمان این روایت، بی‌تردید شهید حاج حسین خرازی است. شخصیتی که در این روایت در مرحله طراحی و سازماندهی، مخالف سرسخت انجام عملیات کربلای4 معرفی می‌شود اما مردانه پای عمل به یک تصمیم گروهی بلندپایه در میان فرماندهان جنگ می‌ایستد و نیروهایش را تا حداکثر عمق ممکن در بلجانیه به سمت اهداف تعیین‌شده نفوذ می‌دهد. مردی که پس از کربلای4 آن قدر می‌ماند که تحقق‌بخشی از اهداف نظامی و سیاسی این عملیات را در کربلای5 لمس کند و بعد شهید شود. در کنار او، نیروهایش در لشکر اصفهان به‌‌عنوان قهرمانانی معرفی می‌شوند که تا آخرین لحظه صدور دستور عقب‌نشینی، با وجود نیروی اندک و انتقال گلایه‌ها به عقبه، دست از نفوذ به خاک دشمن و حرکت به سمت هدف بزرگ یعنی حاشیه بصره نمی‌شویند.
ضدقهرمان «جزیره ماهی» اما مجموعه شرایط است. به جرأت می‌توان گفت که مستند در پیش قصه خود مبتنی بر فرضیه «عملیاتی که نباید انجام می‌شد» پیش می‌رود و به همین علت است که در مسیر داستان، چرایی‌های یک اشتباه را به‌طور ضمنی و گاهی صریح دنبال می‌کند. از همین جاست که لو رفتن عملیات در ساعت ابتدایی آغاز آن در اولویت بعدی دیگر «اشتباه»های مفروض روایت قرار می‌گیرد. سوءمدیریت‌ها و اصرار بر ادامه عملیات، مدل چینش نیروها و سازماندهی ارتباط لشکرهای عمل‌کننده با هم، تاکتیک‌های جنگی، دشواری‌های قابل پیش‌بینی اما پیش‌بینی‌نشده، نسنجیده یا کتمان‌شده، محل نقد این مستند از زاویه‌دید لشکر به برنامه‌ریزان عملیات است.
«جزیره ماهی» آنچنان در روایت جزئی‌نگرانه خود از دید نیروهای یک لشکر غرق می‌شود که از پاسخ به سؤالات ضروری باز می‌ماند. سؤالاتی نظیر اینکه چرا تیپ امام رضا(ع) از گرفتن جزیره ماهی باز می‌ماند. مسکوت گذاشتن این سؤال و پاسخ‌های بالقوه آن در راستای تقویت این فرضیه عمل می‌کند که فرماندهان لشکر 14 امام حسین(ع) از ابتدا نسبت به سپردن عملیات گرفتن جزیره ماهی و امن کردن تنگه، هشدار داده بودند اما این هشدار، مورد توجه طراحان عملیات قرار نگرفت.
تمرکز بر روایت نیروهای یک لشکر، مخاطب این مستند را از فهم ارتباط و سازماندهی میان لشکرها و عملکرد دیگر نیروهای درگیر در عملیات باز می‌دارد تا جایی که دید مخاطب نسبت به آنها و شیوه حضور و پیشروی و نفوذشان کور می‌شود.
اختلاف اصلی روایت دو مستند «جزیره ماهی» و «شلمچه» را هم باید در همان پیش‌قصه‌ها و پیش‌فرض‌هایشان جست‌وجو کرد. «شلمچه» برخلاف «جزیره ماهی» از زبان طراحان عملیات چون محسن رضایی و مرحوم هاشمی رفسنجانی، انجام عملیات را به‌رغم احتمال شکست آن، اجتناب‌ناپذیر و لازم می‌داند و کربلای4 را مقدمه پیروزی‌های بزرگ‌تر کربلای5 و دستیابی به موقعیت برتر سیاسی در جریان مذاکرات با نهادهای بین‌المللی معرفی می‌کند. از این زاویه، گذشته از عملکرد تیپ‌ها و لشکرهای مختلف عمل‌کننده و میزان پیچیدگی طراحی عملیات و دشواری شرایط آن، کربلای4 نه مجموعه‌ای از اشتباهات تاکتیکی منجر به شکست بلکه باید یک استراتژی پرهزینه و گامی ضروری به جلو دانسته شود.
انتهای پیام/
mdi-penفاطمه ترکاشوندمنبع: ایران آنلاین
کلیدواژه: جزیره ماهی عمل کننده
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۷۱۴۸۵۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
«با قید محرمانگی» از اوبرهاوزن جایزه گرفت
به گزارش خبرگزاری مهر، فیلم کوتاه مستند «با قید محرمانگی» ساخته مشترک شروین وحدت و پیام عزیزی که در هفتادمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه اوبرهاوزن در آلمان شرکت کرده بود، جایزه ویژه هیأت داوران را کسب کرد.
«با قید محرمانگی» روز دوشنبه ۱۷ اردیبهشت برابر با ششم ماه می در جشنواره اوبرهاوزن نمایش داده شد و در مراسم پایانی، هیأت داوران جایزه ویژه خود را به این فیلم اهدا کرد. این جایزه از سوی وزارت فرهنگ این کشور به فیلم‌های متفاوت ارایه شده در جشنواره، داده می‌شود.
این فیلم کوتاه مستند از میان شش هزار فیلم به بخش اصلی جشنواره راه یافت و در رقابت با ۵۰ فیلم در بخش اصلی توانست این جایزه را بگیرد.
کد خبر 6099601
امیدواری ژینولا به کامبک پاری سن ژرمن مقابل دورتموند: آنها از نظر جسمانی، تکنیکی و تاکتیکی آماده هستند